Ikigai voor organisaties

Ikigai als tool voor organisaties

Ikigai als tool voor organisaties

Ikigai is een Japans model dat helpt om een lang, succesvol, nuttig én gelukkig leven te leiden. Hoewel het concept van origine is bedoeld voor individuen, is het ook uitstekend toepasbaar voor organisaties. Ikigai als tool voor organisaties is vooral nuttig om een heldere purpose – een hoger doel – vast te stellen. Het helpt bedrijven datgene te (blijven) doen waar van nature de kracht van de organisatie ligt. Met behulp van Ikigai ontdekken we waar de organisatie goed in is. We ontdekken waar de organisatie en de medewerkers van houden. Ook wordt duidelijk waar de organisatie geld aan kan verdienen. Tenslotte ontdekken we waar dit alles matcht met de behoeften van de wereld om de organisatie heen.

Het nut van Ikigai voor bedrijven

De vier dimensies van Ikigai – houden van, goed in zijn, nodig zijn en betaald kunnen worden – zorgen voor een rijk beeld van het bestaansrecht van een organisatie. Het krachtige van het model is dat het aan elk van deze vier dimensies evenveel waarde toekent. Daarmee geeft Ikigai een bedrijf richting voor een strategie die zowel winstgevend is op de lange termijn als acceptabel voor de interne en externe omgeving. Met andere woorden: Ikigai op de juiste manier toepassen voorkomt dat de leiding van het bedrijf enkel op basis van economische of emotionele overwegingen de koers bepaalt.

Verschillen tussen Ikigai voor organisaties en individuen

Het belangrijkste verschil tussen Ikigai voor organisaties en individuen is dat een organisatie uit een groep samenwerkende personen bestaat. Dit betekent dat er vrijwel altijd diversiteit is op de dimensies ‘houden van’ en ‘goed in zijn’. Vaststellen wat de kenmerken zijn in deze twee dimensies is dus wat lastiger dan bij individuen. Zeker als een organisatie al wat langer bestaat. Toch wordt meestal snel duidelijk dat er een aantal gemeenschappelijke kenmerken zijn die breed gedeeld worden binnen de organisatie. Zo bestaat in veel organisaties consensus over wat een ‘leuk project’ is of welke opdrachten of producten echt goed passen bij het bedrijf. Vinden we bij het onderzoeken van de dimensies ‘houden van’ en ‘goed in’ grote verschillen binnen de organisatie, dan is dat vaak een indicatie van een onduidelijke organisatiekoers. Het is dan zaak keuzes te maken en de organisatie opnieuw in te richten in overeenstemming met die keuzes.

XY Marketing Wizard

Hoe bepaal je de Ikigai van een organisatie?

Het onderzoeken en vastleggen van de Ikigai van een organisatie doe je met een team van mensen die samen een goede afspiegeling van de hele organisatie zijn. Dit kan bijvoorbeeld door met vertegenwoordigers uit diverse afdelingen of lagen van de organisatie een projectteam te vormen. Dit projectteam doorloopt de volgende stappen om tot de Ikigai van de organisatie te komen.

Stap 1: beantwoord de vier kernvragen van Ikigai voor organisaties.

Om te beginnen behandelt het projectteam de vier kernvragen van Ikigai één voor één. Deze vragen zijn:

  • Waar houden de organisatie en de medewerkers van?
  • Waar is de organisatie goed in?
  • Wat heeft de organisatie te bieden waar de wereld behoefte aan heeft?
  • Waar kan de organisatie voor betaald worden?

Het beantwoorden van bovenstaande vragen vindt plaats in de vorm van een vrije brainstorm of een meer gestructureerde werkvorm. Wat de best passende werkvorm is, kiest het team zelf. Het inwinnen van informatie van buiten de organisatie is in de meeste situaties ook nuttig. Zo kan deskresearch of het interviewen van klanten of prospects zeer waardevolle informatie opleveren. Met name de dimensies ‘behoefte wereld’ en ‘betaald worden’ is dit belangrijke input. In kleinere organisaties volstaat één werksessie van een dagdeel meestal voor het uitvoeren van stap 1. In grotere organisaties is een bredere aanpak verstandig, waarbij de gehele organisatie input levert voor elk van de vier kernvragen.

Stap 2: stel per Ikigai-kernvraag een top 3 vast.

Vervolgens stel je een top drie vast van meest voorkomende antwoorden op de kernvragen. De uitkomsten van stap 1 zijn namelijk vaak erg breed, zeker als de projectgroep zijn creativiteit de vrije loop heeft laten gaan. Het is daarom zaak vast te stellen wat echt kenmerkend is voor de organisatie. Stel hiervoor een top 3 vast van meest voorkomende antwoorden op de kernvragen. Sterk op elkaar lijkende antwoorden worden hierbij samengevoegd. Zo is het verstandig om bijvoorbeeld ‘de organisatie houdt van nieuwe dingen bedenken’ en ‘de organisatie is graag innovatief’ samen te voegen tot iets als ‘innovatie’ of ‘vernieuwend’. Bij het vaststellen van de top 3 per kernvraag is het belangrijk de kenmerken kort en krachtig te formuleren. Op deze manier zijn ze gemakkelijker te begrijpen en te verwerken bij de volgende stap.

Stap 3: zoek naar passie, missie, vakmanschap en roeping.

Daarna bespreekt de werkgroep de top drie uit de vorige stap en zoekt naar raakvlakken met de aangrenzende dimensies. In de afbeelding van het model is te zien welke dimensies aan elkaar grenzen. Door de vier dimensies van het model met elkaar te combineren ontstaan de vier raakvlakken passie, missie, vakmanschap en roeping.

Het combineren van ‘houden van’ met ‘wereld nodig’ leidt tot de missie van de organisatie. Door ‘houden van’ te combineren met ‘goed in’ vind je de passie van de organisatie. Het samensmelten van waar het bedrijf goed in is, met waar de markt bereid is voor te betalen noemen we vakmanschap of professie. En de combinatie van wat de wereld nodig heeft met waarvoor betaald wordt is de roeping van de organisatie.  Het team bespreekt elk van deze raakvlakken en formuleert nieuwe woorden of zinnen voor om ze samen te vatten. Zo komen we weer een stapje dichter bij de Ikigai van de organisatie.

Stap 4: combineer en schrap om tot Ikigai te komen.

Tenslotte wordt opnieuw gekeken naar de lijst met kenmerken om alleen woorden of zinnen over te houden die in elk vakje kunnen staan. Bij die laatste stap is er één grote valkuil die goed zichtbaar is in de afbeelding van het model. Als we namelijk goed kijken naar het model zien we dat er naast de besproken raakvlakken nog vier kleinere vlakken zijn ontstaan. Dit zijn de vlakken waar drie kernvragen elkaar raken. Je kunt deze vlakken in het Ikigai-model beschouwen als blinde vlekken. Het lijkt er namelijk op dat als je je als organisatie concentreert op een van deze vlakken, je je ultieme purpose hebt gevonden. In werkelijkheid is dat helaas niet zo.

Drie van de vier kernvragen combineren gaat vaak een tijdje goed, totdat je ontdekt dat er iets mist. Zo voelt het goed als je ‘houden van’, ‘goed in’ en ‘nodig’ combineert. Dit leidt alleen niet tot continuïteit, omdat voldoende inkomsten ontbreken. En het klinkt natuurlijk goed als een bedrijf ergens goed in is, iets levert wat de wereld nodig heeft en er ook goed voor betaald wordt. Als niemand in het bedrijf er warm of koud van wordt, is het heel lastig dit vol te houden.

De kunst van het vinden van Ikigai is dus het combineren van alle vier de dimensies. Dat betekent dus tegelijkertijd alles schrappen wat niet past bij alle dimensies. In stap vier kijken we opnieuw naar de lijst met kenmerken en blijft alleen datgene over wat in elk vakje zou kunnen staan. Want een missie zonder winst is geen Ikigai. Een roeping waar je niet goed in bent, is niet bruikbaar. Die kun je dus ook schrappen. En vakmanschap waar je geen voldoening uit haalt is niet vol te houden.

Ikigai is dáár te vinden waar het antwoord op de vier kernvragen overlapt. Waar passie, missie, vakmanschap en roeping samenvallen. Het doel is dat de organisatie die ‘sweet spot’ vindt en weet vast te houden. Een bedrijf dat opereert vanuit Ikigai heeft een ijzersterke voedingsbodem voor een duurzaam, succesvol bestaan.

Voorbeeld van Ikigai voor organisaties

Voor veel organisaties is het gebruiken van Ikigai geen gesneden koek en is het lastig keuzes te maken die daarmee overeenstemmen. Daarom een praktisch voorbeeld aan de hand van een (fictief) verhaal.

Voorbeeld

We nemen een bouwbedrijf in onze gedachten. Het bedrijf bestaat een jaar of tien en is ontstaan vanuit een groep jonge ZZP’ers die op een dag besloten samen op te trekken. Ze vonden ‘dat ze het beter konden’. Hun werkwijze kenmerkt zich al jaren door hoge snelheid, veelzijdig werk en plezier op de bouwplaats [HOUDEN VAN]. De groep is langzaam uitgebreid en bestaat inmiddels uit 50 medewerkers. Nog steeds als je op de bouwplaats rondloopt zie je vakmensen [GOED IN] die plezier hebben in hun werk. De bouwvakkers werken keihard om elke keer weer eerder klaar te zijn dan de planning vereist. Gelukkig is er veel werk in de bouw [NODIG] en zijn de tarieven goed [BETAALD]. Deze organisatie opereert helemaal in haar element en in overeenstemming met Ikigai. Nu is het zaak dat zo te houden.

Onlangs kwam een aanvraag binnen voor een nieuwe klus. Een hele grote, van een overheidsorganisatie. De kwaliteitseisen voor deze klus zijn hoog. Er is strenge regelgeving omtrent veiligheid op de bouwplaats en de papierwinkel rondom vergunningen is groot. Om te kunnen bepalen of het verstandig is deze klus aan te nemen, leggen we de kenmerken van de opdracht naast de Ikigai van het bedrijf.

Met de verdiensten zit het wel goed, dat is duidelijk [BETAALD]. En gezien de aanvraag is er een duidelijk behoefte in de markt [NODIG]. Over de kwaliteitseisen hoeven ons denk ik ook geen zorgen te maken, maar de papierwinkel en strenge veiligheidseisen zijn een punt van zorg. Hoewel het verleidelijk is deze opdracht aan te nemen zijn er grote twijfels of de werkwijze van het bedrijf past bij het eisenpakket. En als we eerlijk zijn: het plezier en de snelheid op de werkvloer worden er niet groter van als er continue op je vingers wordt gekeken vanwege een ‘onnozele’ overheidsregel. Het lijkt er dus op dat deze opdracht niet past bij deze organisatie. Het bouwbedrijf kiest er daarom voor de opdrachtgever door te verwijzen naar een bedrijf dat houdt van en goed is in grote, indrukwekkende klussen met een lange doorlooptijd.

Kun je je er naar aanleiding van dit voorbeeld al wat bij voorstellen hoe je aan de hand van Ikigai in jouw organisatie beslissingen kunt nemen?

Nadelen van Ikigai voor bedrijven

Zoals de meeste modellen kent Ikigai ook nadelen. Het vinden van Ikigai kan erg lastig zijn voor sommige organisaties en schiet dan zijn doel wellicht voorbij. Bijvoorbeeld in grote organisaties met veel afdelingen en meerdere business units is het lastig iedereen op één lijn te krijgen. Vooral het zoeken van de ‘houden van’ is dan lastig en in mindere mate ook de dimensie ‘goed in’. Door de grote verscheidenheid aan antwoorden ontstaan dan te veel combinaties. Hierdoor is het vaststellen van een eenduidige Ikigai vrijwel niet mogelijk. Het is dan beter Ikigai toe te passen op het niveau van een bedrijfsonderdeel of een afdeling. Soms is het beter een ander model te zoeken voor het vinden van de purpose van de organisatie.

Alternatieven voor Ikigai voor organisaties

Het gebruik van Ikigai voor het vinden van de purpose van een organisatie is nog vrij nieuw. Een bekend alternatief is de Golden Circle uit het boek Start With Why van Simon Sinek. Dit model gaat uit van de drie vragen WHY, HOW en WHAT. In de kern van de cirkel staat WHY, wat ook meteen de moeilijkst te beantwoorden vraag is. Sinek stelt dat het antwoord op de WHY-vraag de basis is voor alles wat de organisatie doet. Je zou daarmee de WHY dus een beetje kunnen vergelijken met Ikigai.

Een ander bekend alternatief voor Ikigai is het Three Circles model uit het boek Good To Great van Jim Collins. Hij roept in zijn boek individuen en organisaties op te zoeken naar het raakvlak tussen passie, ergens de beste in zijn en geld verdienen. Deze drie cirkels vertonen dus behoorlijk wat overeenkomsten met de vier cirkels van Ikigai.

Wat is de Ikigai van jouw organisatie?

Nu we uitgebreid hebben toegelicht hoe je het Ikigai-model kunt toepassen in een organisatie is het jouw beurt. Stel een team samen, pak ons stappenplan erbij en ga aan de slag. En mocht je daarbij hulp kunnen gebruiken, neem dan contact op. We helpen graag!

Marketingondersteuning nodig?

    Kan jouw organisatie wel wat hulp gebruiken bij marketing? XY Marketing Solutions helpt graag met:

    • het formuleren van purpose en doelen van de organisatie;
    • analyse van de interne en externe omgeving;
    • een goed doordachte marketingstrategie;
    • het plannen en voorbereiden van marketingactiviteiten;
    • uitvoering van marketingcampagnes.

    Marketing volgens het boekje

    XY Marketing Solutions levert marketing volgens het boekje.

    Dit doen wij door bewezen marketingtechnieken en -modellen succesvol in te zetten voor moderne vormen van marketing. Een aantal wetenschappelijke modellen hebben we omgevormd tot digitale tools die voor iedereen beschikbaar zijn. Marketing Wizards noemen we die. Gebruik ze gerust om je organisatie te verbeteren. En als je daarbij hulp kunt gebruiken, neem dan contact op.

    Ontdek onze gratis marketing wizards

    Onderdeel van XY Solutions Group

    XY Solutions Group is een collectief van bedrijven waar XY Marketing Solutions er één van is. Alle XY-bedrijven hebben één ding gemeen: ze zijn gedreven om MKB-ondernemingen te helpen groeien in een wereld die steeds digitaler wordt. XY Solutions Group fungeert daarbij als hoofdkantoor en zorgt voor unieke waarde – niet alleen voor de XY-bedrijven. Nee, ook voor alle klanten, medewerkers (en hun gezinnen) en leveranciers.

    Meer over XY Solutions Group